Przedmioty w pracy. O tym co robią rzeczy w teatrze

W ubiegłym roku członkowie IBOKa rozpoczęli realizację badania, w trakcie którego zastanawiają się, czy w teatrze pracuje ktoś jeszcze poza zatrudnionymi w nim osobami. Badania znajdują się na półmetku ich realizacji, ale jeśli zaciekawił Państwa ten temat, to zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami.

W marcu 2021 roku rozpoczęliśmy badanie, którego celem jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie: Jaką pracę wykonują przedmioty w polskich teatrach? Chodzi nie tylko o rzeczy związane z artystyczną działalnością teatrów, ale również te, które dotyczą codziennej pracy. Postawienie takiego pytania wynikało przede wszystkim z obserwacji, że „nieludzcy pracownicy” są rzadko przedmiotem badań naukowych, mimo, że mogą pełnić ważne funkcje w instytucji kultury i, niczym ludzie, skutecznie wykonywać pewne zadania. Określenie zatem tego, „co robią” przedmioty w teatrze i jakie jest tego znaczenie w kontekście funkcjonowania teatru, stało się więc dla nas priorytetem.

Na pierwszym etapie badań stworzyliśmy podstawowe założenia badań przedmiotów: (1) ustaliliśmy przebieg badań, (2) dobraliśmy metody, (3) wybraliśmy teatry do badań. Założyliśmy, że nasze badanie będzie składało się z sześciu części:

1. Pozyskania od pracowników różnych działów teatru zdjęć przedmiotów, które wydają się im najważniejsze w ich miejscu pracy.
2. Analizy zdjęć przedmiotów pod kątem pełnionych przez nie funkcji.
3. Wybrania na podstawie zdjęć rzeczy pracowników do wywiadów.
4. Przeprowadzenie wywiadów z wybranymi pracownikami na temat rzeczy z ich miejsca pracy.
5. Analizy wywiadów pod kątem pracy wykonywanej przez przedmioty.
6. Wzajemnego porównania wniosków z poszczególnych wywiadów i wyciągnięcie ogólnych wniosków na temat pracy, jaką pracę wykonują przedmioty w teatrach i które przedmioty można uznać za najważniejsze w tym zakresie i dlaczego.

Dobraliśmy metody badawcze: analiza wizualna zdjęć rzeczy oraz wywiady pogłębione z pracownikami teatrów.

Postanowiliśmy, że w badaniach weźmiemy pod uwagę wyłącznie teatry dramatyczne i wyłącznie te, które zlokalizowane są w stolicach 16 województw Polski. Dobór ten podyktowany był tym, aby grupa badanych organizacji była jak najbardziej homogeniczna.

Na drugim etapie, trwającym od marca do września 2021 roku, przeprowadziliśmy i przeanalizowaliśmy badanie pilotażowe w Teatrze Dramatycznym im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku. Pilotaż, który przeprowadzony był zgodnie z założeniami, miał za zadanie zweryfikować, czy są one poprawne: czy i jak sprawdzają się w praktyce badawczej. Przebieg i metodologia badania pilotażowego zostaną opublikowane w formie artykułu naukowego.

Po pilotażu okazało się, że dokonując analizy zdjęć rzeczy, korzystniej jest dzielić je według kategorii czy tez klas (np. narzędzia, wyposażenie), niż przypisywać im funkcje, jak zakładaliśmy początkowo. Intuicyjne przypisywanie przez nas funkcji przedmiotom teatralnym nie było odpowiednie. Zdarzało się bowiem, że nasze przewidywania były niezgodne z tym, co usłyszeliśmy podczas wywiadów od pracowników teatru. Analizę zdjęć przedmiotów z pozostałych teatrów prowadziliśmy wyłącznie poprzez grupowanie ich według klas, a nie przypisywanie im funkcji.

Na trzecim etapie, który rozpoczął się we wrześniu 2021 roku i trwa do dziś, zebraliśmy zdjęcia rzeczy od pracowników wszystkich badanych teatrów, dokonaliśmy analizy zdjęć, grupując przedmioty według stworzonych klas, i od stycznia 2022 roku planujemy przeprowadać wywiady z pracownikami teatrów.

Okazało się, że nie wszystkie teatry, które początkowo braliśmy pod uwagę, zgodziły się wziąć udział w badaniach. Ostatecznie w badaniach wzięło udział 9 polskich teatrów dramatycznych: z Białegostoku, Zielonej Góry, Torunia, Rzeszowa, Olsztyna, Łodzi, Kielc, Katowic i Gdańska.

Ostatnim, czwartym etapem, realizowanym w lutym-marcu 2022 roku, będzie wzajemne porównanie wszystkich wywiadów z wszystkich badanych teatrów i wyciągnięcie ogólnych wniosków co do pracy wykonywanej przez przedmioty w teatrach.

Zespół badawczy:

• Paulina Kwiatkowska-Chylińska (koordynatorka projektu)
• Alicja Krawczyńska
• Sylwia Mieczkowska
• Marcin Laberschek

Osoby współpracujące:

• Emilia Styrc
• Anna Wesołowska